Wu Xing Qigong. Kort gezegd is dit een medische qigong set van 5 oefeningen die de bewegingen van de 5 elementen verbeelden. Als je hier net aan begint, is dit uiteraard abstract en is het voornamelijk zien en nadoen. Vandaar dit artikel dat dieper ingaat op de achtergronden van de achterliggende filosofie (Taoisme) die deze bewegingsvorm heeft voortgebracht en wat het mechanisme is onder deze ogenschijnlijk eenvoudig uitziende oefeningen. In tegenstelling tot de moderne Westerse opvattingen die de mens als puur fysiek beschouwen en bewustzijn opvatten als een soort bijproduct van de evolutie, beschouwt het Taoisme dit precies andersom: de mens is dus niet alleen puur fysiek, maar is in essentie een geestelijke wezen dat zich via het energielichaam manifesteert in het fysiek lichaam. Deze drie componenten: Lichaam, ziel en geest zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In het Chinees zijn dit Jing, Qi en Shen:
- Jing is het fysieke platform van geest (Shen) en Qi (onderste dantien).
- Qi is de verbinder en voeder van lichaam en geest (middelste dantien).
- Shen (geest) is de meester van Qi en lichaam (bovenste dantien)
Als we kijken naar het creatieproces zien we bovenaan de Dao dat de basis legt voor wuji, voorgesteld door een lege witte cirkel. Vrij vertaald vertegenwoordigt dit de grote leegte/stilte/potentie. Deze stilte komt vervolgens door een creatieve puls in beweging (taiji) waarna de 2 bekende tegenpolen yin en yang ontstaan. Deze differentiëren zich daarna in de 5 oorspronkelijke energieën, de wu xing die vervolgens tot uitdrukking komen in de fysieke wereld. Dit gebeurt op zowel macro als micro niveau, dus in de hemel en op aarde en de mens daartussen in. De oude Taoïsten zagen in dat de krachten/intelligentie die de hele kosmos geschapen hadden, net zozeer in hunzelf werkzaam waren. De mens is dus een afspiegeling van de kosmos waar dezelfde natuurprincipes werkzaam zijn. Door het beoefenen van wuxing qigong tune je in op deze oorspronkelijke energieën. Eerst leer je de fysieke choreografie en voel je de bewegingen puur fysiek. Later, als het lichaam weet wat het moet doen, kun je dieper gaan met je mind en meer energie opwekken. Hierdoor wordt je energieveld sterker, begint uit te dijen in de ruimte om je heen waardoor je uiteindelijk je aura kunt waarnemen. En met veel geduld en toewijding kun je zelfs intunen op de meridiaanpunten en direct ervaren wat hun functies zijn. Op internet en in boeken kun je veel informatie vinden over deze punten en hun uitwerking, maar uiteindelijk is het veel interessanter om dit zelf ‘aan den lijve’ te ondervinden!
Dit principe kun je dus op alle qigong vormen toepassen. Om de beoefening volledig ‘tot leven’ te brengen moet er een begrip zijn van de energieën, patronen, interacties en cycli in je dagelijks leven. Als je de cycli in de natuur observeert en jezelf afstemt op deze ritmes krijg je een beter begrip en feeling met de energie die in en rondom om jou werken.
Zoals vermeld telt het Taoistische systeem 5 elementen die de schepping in stand houden. Achtereenvolgend bestaan deze uit de volgende fasen/seizoenen:
Water- winter- (yin: de natuur is in rust, geconcentreerde energie )
Hout- lente- (yang: de natuur wordt wakker, de energie is naar buiten gericht)
Vuur- zomer- (yang: de natuur staat in volle bloei, explosieve energie)
Aarde- nazomer- (yin en yang: de oogsttijd; de natuur beleeft een laatste bloeitijd maar bereidt zich ook voor op de
inkeer van de herfst, balancerende energie)
Metaal- herfst- (yin: de natuur keert naar binnen, de energie is naar binnen gericht).
Door op deze bewegingen af te stemmen in de wu xing qi gong krijg je een idee van de essentie of de specifieke kwaliteiten van deze 5 elementen. Als je start met de eerste oefening (water) maak je een uitwendige beweging met je handen die in een cirkel roteren. Dit komt overeen met de energiestroom van water (verdampen en neerslag). In verloop van tijd, als de beweging verfijnt en het lichaam weet wat het moet doen, leer je de de qi te beweging met je mind, met je intentie of yi in het Chinees. Daardoor wordt de energetische beweging die in het onderbewuste verborgen lag aan het licht (van je mind) en kun je het onder controle (gong) brengen.
Met qigong kun je je eigen dokter zijn. Als je kijkt naar de tabel van de elementen zie je twee cycli: de scheppende cyclus die laat zien hoe de qi van een soort qi overgaat in de volgden vorm of fase (buitenste pijlen). En de beheersende cyclus die laat zien hoe de elementen zich tot elkaar verhouden en hoe ze elkaar in stand en balans houden (binnenste pijlen). Uiteraard is de afbeelding van de afwisselende elementen de meest neutrale en gebalanceerde situatie. Maar in werkelijkheid zijn de elementen constant in beweging, afhankelijk van de tijd van de dag, seizoen en de invloed van voedsel, mensen en omgeving.
Voor mij persoonlijk is water het dominante element. Dit beinvloedt het volgende element, hout, en onderdrukt het element vuur. Maar, uitgaand van de cyclus, is de sterke invloed van water natuurlijk ook ten dele geworteld in het voorgaande element, metaal. Als kind had ik bronchitis en heb nog steeds zwakke en gevoelige longen. Als ik als water element mezelf dus weer in balans wil brengen, zou ik moeten focussen op het element water (sowieso mijn favoriete oefening) maar ook op hout om het in goede banen te geleiden en richting te geven, en vuur om zaken los te maken en tot uiting te brengen. Tevens helpt vuur om de natuurlijke neiging van water te overwinnen; dus minder de diepte in te gaan, terug te trekken, reflecteren en bespiegelen. Kortom, mijn opgave is om mijn introverte neigingen te overwinnen en mijzelf meer te leren uiten. Door het les geven in qigong en tai chi heb ik dit grotendeels overwonnen en breng nu ook meer hout en vuur tot uiting (* een uitgebreide overzichtstabel over de elementen vind je onderaan dit artikel).
Het voornaamste doel van qigong is dus het herstellen van balans, het uitlijnen van het fysiek lichaam tussen hemel en aarde, contact maken met de adem en de aandacht (yi) naar binnen richten.
Hierdoor leer je langzaam je aandacht te verplaatsen van het fysieke naar het energielichaam om bewust contact te maken met de 5 energieën. Het is
ook leuk om te experimenteren. Probeer maar eens het verschil te voelen in de ochtend, middag of avond, of tijdens de verschillende seizoenen. Maar ook als je dichtbij de zee bent, in de bergen
of het bos waar je gebruik maakt van de omgeving om een sterkere verbinding te maken met de elementen.
De 5 elementen zijn ook verbonden met de 5 emoties en hun aanverwante organen. Door de emoties te zuiveren (met bv dao yin oefeningen), bevrijd je jezelf van pathogenen die ontstaan door tekorten of disbalansen tussen de organen en elementen. Hierdoor voorkom je dat je steeds onnodig qi naar de buitenwereld ‘lekt’ beter gecentreerd blijft in je lichaam. Hierdoor groeit het bewustzijn wat er binnen in je lichaam gebeurt en leer je hoe je blokkades en onbalans kunt corrigeren en opheffen. Zodra de qi min of meer in balans is, word je automatisch stiller, gefocust en gecentreerd. Dit beperkt zich dus niet alleen tijden je qigong training maar ook door je in het dagelijks leven bewust te blijven van al je persoonlijke interacties.
Als je leert de innerlijke dimensies te ontsluiten en je steeds beter af te stemmen op hemel en aarde, voel je je steeds meer in balans komen en raak je ook steeds beter gecentreerd. Door je bewust te worden van de constante verandering en cyclus van de 5 elementen, hoe minder je gepakt door de waan van de dag en begin je te ontwaken naar je ware zelf, die met een voet in deze wereld staat en de andere in de energetische-spirituele dimensie, de hemel of Dao.
Het uiteindelijk doel van cultivatie is om 5 emoties te transformeren in de 5 deugden:
Boosheid – Geduld/Begrip
Opwinding – Tevredenheid
Piekeren – Empathy/compassie
Droefheid – Moed/Overtuiging
Angst - Wijsheid/helderheid
Hoe meer we een worden, en ons laten doordringen door de oorspronkelijke energieën, hoe meer we een geleider worden van de ‘hemelse stromen’ die in ons leven tot uiting komen. Door meester te worden over de 5 elementen, kun je ze in balans brengen en uiteindelijk terugbrengen naar de bron. Dit is feitelijk de kernboodschap van de Tao Te Tjing. In vers 1 wordt dit mooi en mysterieus verwoordt:
The Dao that can be walked,
Is not the eternal path.
That, which can be named,
Is not the eternal Dao.
The nameless is the origin of Heaven and Earth,
The named gives birth to the myriad things.
He who can free his mind eternally of desire and attachment,
Can perceive the very essence of Dao.
He who is not free of desire and attachment,
Will only encounter the outer forms of this
world.
Toelichting:
Er bestaan diverse varianten van de wu xing qigong, maar hieronder de link naar de versie die ik heb geleerd van mijn docent Damo Mitchel. Naast qigong zie je de 5 elementen ook terugkeren in de 5 dierenbewegingen die net tussen qigong en daoyin in staan. Tenslotte zie je in de vijf vuisten van Xing yi (een interne vechtkunst) de energie van elk element tot uiting komen in een specifieke manier van stoten.
